Posocznica
Zapalenie
opon mózgowo-rdzeniowych (zomr) to stan zapalny tkanki otaczającej mózg.
Może on być powodowane przez bakterie, wirusy i grzyby. Posocznica (sepsa)
to uogólniona odpowiedź organizmu człowieka na zakażenie.
Bakteryjne zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych jest poważną chorobą, która
wymaga natychmiastowej pomocy medycznej. To zakażenie wywołują najczęściej
meningokoki i pneumokoki. Inne bakterie, takie jak pałeczki hemofilie typu B (Hib),
prątki gruźlicy, pałeczki okrężnicy, laseczki Listeria i paciorkowce grupy B
mogą także wywołać zapalenie opon.
Meningokoki to bakterie, które wywołują groźne zakażenia, takie jak
zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i posocznicę, określane mianem inwazyjnej
choroby meningokokowej (IChM). Meningokoki występują u około 20 % zdrowych
ludzi w jamie nosowo-gardłowej. Na ogół przenoszą się z człowieka na człowieka
przez bliski i długotrwały kontakty z wydzieliną z gardła. Te bakterie nie
przeżywają poza organizmem człowieka, więc nie można się zarazić np. na basenie
lub przebywając po prostu w jednym budynku.
Ludzie w każdym wieku mogą być nosicielami meningokoków. Nosicielstwo może trwać
kilka dni, tygodni lub miesięcy i nie powodować wystąpienia choroby. Bakterie
wywołują u nosicieli nawet pewien stopień odporności. Niekiedy jednak przełamują
one bariery ochronne organizmu i powodują zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych
i/lub posocznicę.
Objawy. Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i posocznica memingokokowa
mogą być czasem trudne do rozpoznania w pierwszej fazie zakażenia. Pierwsze
objawy mogą być takie same jak w przeziębieniu. U pacjentów w wieku powyżej 1-2
lat rozpoznanie zwykle nie jest trudne, ponieważ choroba najczęściej przebiega
gwałtownie z wysoką gorączką, bólami głowy i charakterystycznym zespołem objawów
oponowych. Mogą pojawić się wymioty, światłowstręt, bóle stawów oraz wybroczyny
na skórze. Objawy te mogą bardzo szybko się nasilać prowadząc do zaburzeń
świadomości, a w najcięższych przypadkach do śpiączki i do zgonu. U niemowląt
rozpoznanie zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych może być trudniejsze, ponieważ
objawy na ogół nietypowe (m. in. zaburzenia łaknienia i drgawki) mogą sugerować
inne schorzenia.
W każdym przypadku tak ciężkiego zakażenia, jakim jest zapalenie opon
mózgowo-rdzeniowych i posocznica decydujące znaczenie ma natychmiastowe
wdrożenie skutecznego leczenia przeciwbakteryjnego. Z tego względu istotne jest
precyzyjne rozpoznanie czynnika etiologicznego, ponieważ tylko wówczas możliwe
jest prawidłowe i skuteczne leczenie przyczynowe, a także zapobieganie kolejnym
zakażeniom w otoczeniu poprzez profilaktyczne stosowanie antybiotyków (chemioprofilaktyka).
Haemophilus influenzae typu b – szczepy tej bakterii są przyczyną
przeważającej większości ciężkich inwazyjnych zakażeń u dzieci poniżej 5 roku
życia. Serotyp ten jest odpowiedzialny za ponad 90 % zapaleń mózgowo-rdzeniowych
wywołanych przez ten gatunek, a także za inne zakażenia o charakterze
inwazyjnym, takie jak posocznica, zapalenie płuc, zapalenie nagłośni, zapalenie
kości i stawów oraz tkanki podskórnej. Rezerwuarem drobnoustrojów należących do
gatunku Haemophilus influenzae jest jama nosowo-gardłowa człowieka. Bakterie są
przenoszone drogą kropelkową lub przez kontakt bezpośredni.
Najskuteczniejszą metodą zapobiegania poważnym chorobom wywoływanym przez Hib
jest szczepienie najmłodszych dzieci (w pierwszych miesiącach życia). W Polsce w
Programie Szczepień Ochronnych szczepienie przeciwko Hib jest od 2007 r.
szczepieniem obowiązkowym. Kompletne szczepienie chroni 95-100 % dzieci przed
ciężkim zakażeniem Hib.
Streptococus pneumoniae (dwoinka zapalenia płuc ) – pneumokoki
przenoszone drogą kropelkową
lub przez kontakt bezpośredni. Do najczęstszych chorób wywoływanych przez ten
gatunek należą: zapalenie płuc, posocznica, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych,
zapalenie zatok i ucha środkowego. Streptococus Pneumoniae jako
czynnik etiologiczny zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych dużo częściej wywołuje
poważne powikłania niż inne bakterie i może odpowiadać za nawrotowe zapalenia
opon mózgowo-rdzeniowych. Najwięcej inwazyjnych zachorowań występuje w skrajnych
grupach wiekowych, tj. u dzieci do 2 r. ż. oraz u osób powyżej 65 r. ż.
Najskuteczniejszą metodą zapobiegania inwazyjnej chorobie pneumokokowej wśród
dzieci jest szczepienie zalecane w Programie Szczepień Ochronnych. W 2011
r. rozszerzono obowiązkowy kalendarz szczepień i objęto bezpłatnymi
szczepieniami przeciwko pneumokokom wszystkie wcześniaki oraz dzieci z grup
ryzyka, na przykład z białaczką, upośledzoną odpornością i niektórymi chorobami
przewlekłymi.
Sytuacja epidemiologiczna w powiecie oleckim. W 2012 r. na terenie
naszego powiatu odnotowano 1 podejrzenie zachorowania na posocznicę
meningokokową (nie potwierdzono). Odnotowano 7 zachorowania na bakteryjne
zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych nieokreślone. W I półroczu 2013 r.
zarejestrowano: 1 przypadek zachorowania na posocznicę meningokokową (dotyczyło
dziecka 9-cio letniego) oraz 1 przypadek zachorowania na posocznicę wywołaną
przez Streptococu pneumoniae (chorowała osoba w wieku 55 lat). Odnotowano także
3 zachorowania na posocznicę nieokreśloną oraz 1 zachorowanie na bakteryjne
zapalenie opon mózgowych inne nieokreślone.
Reasumując – posocznica (sepsis) to stan, w którym dokonuje się wysiew
drobnoustrojów i ich ewentualnych toksyn do układu krążenia krwi z ogniska
zapalnego w organizmie ludzkim do różnych narządów i tkanek tego organizmu
powodując tym samym ich uszkodzenia. Pierwszymi objawami tego stanu są:
gwałtownie narastająca ciepłota ciała z dreszczami bądź też jej spadek,
pojawiająca się duszność i przyspieszenie tętna, mogą pojawić się zaburzenia
świadomości oraz objawy niedotlenienia organizmu, skąpomocz, spadek ciśnienia
tętniczego krwi, wybroczyny skórne o typie plamicy, zaburzenia krzepliwości krwi
oraz inne objawy zależne od rodzaju uszkodzeń narządowych.
Szacuje się, że na świecie z powodu sepsy leczonych jest około 1 mln osób
rocznie. W każdym przypadku sepsy konieczna jest natychmiastowa interwencja
lekarza oraz szybkie podjęcie leczenia. Leczenie powinno odbywać się w warunkach
szpitalnych. W postępowaniu terapeutycznym dąży się do likwidacji ognisk
zakażeń, z których podejrzewany jest wysiew septyczny stosując
antybiotykoterapię po uprzednim ustaleniu wrażliwości na określone leki czynnika
etiologicznego, który wywołał zakażenie. Rokowanie w sepsie jest zawsze poważne
i uzależnione od takich czynników jak zjadliwość drobnoustrojów wywołujących
chorobę oraz stan układu odpornościowego chorego. W sepsie śmiertelność może
osiągać kilkanaście procent.
Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Olecku
|