Kinowy zawrót głowy

W dniach od 1 d0 3 lipca 2009 dwudziestu ośmiu uczniów Liceum Ogólnokształcącego im . Jana Kochanowskiego w Olecku, wraz ze opiekunami uczestniczyło w siódmej już edycji międzynarodowego festiwalu filmowego Tofifest w Toruniu. Wyjazd został zorganizowany jako podsumowanie realizacji pierwszego etapu projektu OPEN YOUR EYES AND SEE - DEBATING FILM CLUB, realizowanego od listopada 2008 roku przez Powiat Olecki.

Naszą wyprawę na spotkanie z wielkim kinem postanowiliśmy połączyć z poznaniem historii Pomorza Gdańskiego i Ziemi Chełmińskiej, dlatego wyjeżdżając z Olecka udaliśmy się do Malborka, gdzie wraz z przewodnikiem zwiedziliśmy zamek krzyżacki, który stanowi unikatowy na skalę światową zabytek sztuki gotyckiej. Z Malborka udaliśmy się do Pelplina. Obejrzeliśmy tam dawny kościół cystersów, w którym obecnie mieści się katedra oraz Muzeum Diecezjalne, posiadające największe w Polsce zbiory średniowiecznej sztuki sakralnej. Zobaczyliśmy średniowieczne świątki, skrzynkowe figurki Matki Bożej, których jest w naszym kraju tylko trzy, a jedna z nich znajduje się Bazylice Mniejszej w pobliskich Sejnach. Na szczególna uwagę zasługuje jednak obejrzana przez nas Biblia pauperum oraz unikatowy egzemplarz Biblii Gutenberga z XVI wieku. Jedyny posiadający odcisk ruchomej czcionki, który pozwolił badaczom określić, jak wyglądał wynalazek Jana Gutenberga.

Następnie skierowaliśmy nasze kroki do Torunia, gdzie po zakwaterowaniu się w Hotelu Kopernik, udaliśmy się na seanse filmowe. Festiwal Tofifest prezentuje obrazy, które organizatorzy nazywają „kinem niepokornym”. Twórcy Tofifest chcą bowiem, by filmy wyświetlane na festiwalu zajmowały stanowisko w dyskusji o dzisiejszym świecie, aby mówiły o współczesnym człowieku i jego problemach. Tofifest pamięta też o tym, że film nie ma racji bytu bez widza, dlatego siódma edycja festiwalu odbyła się pod hasłem „Filmy są dla ludzi”.

Jak co roku impreza przyciągnęła fanów kina, którzy mogli obejrzeć ponad 150 filmów na kilkuset seansach. Walka była bardzo zacięta, gdyż tym roku na Tofifest zgłosiła się rekordowa liczba blisko 600 filmów.
My obejrzeliśmy tylko kilka filmów, jednak mieliśmy możliwość spotkania się z twórcami wielkiego kina. Środa na Tofifest upływała pod znakiem filmów z Kosowa i spotkań z filmowcami. Z widownią toruńskiego festiwalu spotkali się Krzysztof Zanussi, Łukasz Garlicki i Dariusz Gajewski. Odbyła się też polska premiera wyjątkowego dokumentu Łukasza Karwowskiego – „Doktor”.

Kino realizowane w najmłodszym państwie Europy – Kosowie, jest u nas kompletnie nieznane. Tymczasem w Kosowie działa aktywnie duże środowisko filmowe, odbywają się festiwale i działają filmowe uczelnie. W Toruniu wyświetlone zostały także filmy takich reżyserów jak Bujar Alimani, Blerta Basholli, Burim Haiti i Burbuqe Berisha.  Recenzje filmów

Ważnym wydarzeniem, które przyciągnęło tłumy widzów był pokaz filmu “Doktor” w reżyserii Łukasza Karwowskiego. W filmie opowiedział historię swojego dziadka – doktora Ottona Karwowskiego, który uważany był za niemalże “świeckiego świętego”, a jego pogrzeb w 1980 roku zgromadził tysiące mieszkańców. Karwowski wzruszającym filmem dokumentalnym przywrócił pamięć o tej niezwykłej postaci, a spotkanie z twórcami tego filmu dało nam możliwość poznania ciekawych technik montażu filmów dokumentalnych. Tego dnia z widzami spotkało się wielu ciekawych gości.

Mistrz polskiego kina Krzysztof Zanussi bardzo namiętnie dyskutował z widzami o swoim najnowszym filmie „Serce na dłoni”. Zanussi bronił się przed zarzutami, że on, twórca wielkiego kina pełnego filozoficznych przemyśleń zabrał się za błahą komedyjkę: „Skoro pan Szekspir zniżył się aby zrobić komedie, to pan Zanussi też może”. Mówił też o Dodzie, grającej w jego filmie króciutki epizodzik: ”Kompletnie nie rozumiem tego szaleństwa, które wybuchło po tym jak ją zaangażowałem. Pani Doda jest bardzo utalentowaną osobą, która może dojść jeszcze wyżej. Ale musiałaby chyba wyjechać z kraju, skorzystać z doświadczenia zagranicznego show – biznesu”.

O „Lekcjach pana Kuki” mówili podczas dyskusji reżyser Dariusz Gajewski i odtwórca głównej roli Łukasz Garlicki. „Świat Zachodu do którego przystąpiliśmy jest cyniczny. A my jesteśmy naiwni, wnosimy do Europy jakąś taka delikatną naiwność. Wchodzimy do niej jako tacy Waldemarowie” – mówił Gajewski opisując obraz Zachodu opisany w „Lekcjach…”. Tytułowy Waldemar to młody, niedoświadczony chłopak, który wyjeżdża w swoją pierwszą zagraniczną podróż do Wiednia. Przeżywa tam zdarzenia, które całkiem zmieniają jego życie. Garlicki chwalił sobie współpracę z reżyserem: „Gajewski jest wymagającym reżyserem, ale wie dokładnie czego chce od aktora”. Goście zdradzili, że przygotowują swoją czwartą wspólną realizację.

W kinach festiwalowych wyświetlono także mało znany film Michaela Haneke (zdobywcy Złotej Palmy w Cannes) – „Czas Wilka”. To opowieść o bezimiennym zachodnim społeczeństwie, gdzie tradycyjna cywilizacja uległa załamaniu. "Chciałem znaleźć sytuację, z którą widzowie mogliby się identyfikować. Chciałem, żeby poszukali odpowiedzi na pytanie, co stałoby się gdyby pewnego dnia z kranów przestała płynąć woda. Nie mogę dołączyć instrukcji ze sposobem interpretacji mojego obrazu. Jeżeli uważacie, że to metafora dzisiejszego świata, mnie to pasuje" mówił reżyser.

W czwartkowe przedpołudnie zwiedzaliśmy zabytki Torunia, a następnie udaliśmy się na seans do planetarium, gdzie obejrzeliśmy seans „ Ósma planeta”. Popołudnie i wieczór upłynęły nam znów pod znakiem wielkiego kina.

Tłumy, osoby siedzące w przejściach między rzędami, dostawiane krzesła – tak wyglądała sala na projekcji ostatniego filmu konkursowego Tofifest 2009 – „Wojny Polsko – ruskiej” Xawerego Żuławskiego. Na festiwalu pojawiła się silna reprezentacja „Wojny…” – aktorzy Borys Szyc, Maria Strzelecka i Magdalena Czerwińska oraz reżyser Xawery Żuławski. Recenzje filmów

Wieczorem na Rynku Staromiejskim odbył się też wielki plenerowy koncert republiki czadu. Zagrały też kolejne zespoły w klubie festiwalowym, a kino plenerowe wyświetliło „Slumdog. Milioner z ulicy”. Ostatnim filmem, który obejrzeliśmy był polsko-niemiecki obraz „Kobieta w Berlinie”.

Festiwal filmowy Tofifest 2009 zwyciężył film „Home” - szwajcarski debiut pełnometrażowy Urszuli Meier z Isabelle Huppert w roli głównej. Film otrzymał Grand Prix – Złotego Anioła w konkursie międzynarodowym oraz nagrodę aktorska dla Huppert. W konkursie krótkometrażowym zwyciężył węgierski „Vacsora” Karchi Perlmanna zaś w polskim – „Boisko bezdomnych” Kasi Adamik.

Ostatni dzień naszej wyprawy upłynął pod znakiem wizyty w Żywym Muzeum Piernika, gdzie mieliśmy sposobność samodzielnie wykonać pierniki według średniowiecznej receptury. Zwiedziliśmy też Jura Park w Solcu Kujawskim, gdzie zapoznaliśmy z ewolucją życia na ziemi w erze mezozoicznej, kiedy na Ziemi panowały dinozaury. Była to wyjątkowa możliwość zobaczenia tych gadów w ich naturalnych rozmiarach, gdyż parku znajdują się ich wierne rekonstrukcje wykonane zgodnie z wytycznymi paleontologów.

W drodze powrotnej zwiedziliśmy także zamek w Gołubiu - Dobrzyniu, gdzie poznaliśmy historię życia Anny Wazówny, obejrzeliśmy przygotowania do turnieju rycerskiego, a także ekspozycję wykopalisk archeologicznych z pobliskiego Kałdusa. Zmęczeni wróciliśmy do Olecka późnym wieczorem 3 lipca.

Wyprawa okazała się bardzo owocna. Spotkaliśmy wielu ciekawych ludzi, obejrzeliśmy wspaniałe filmy, zwiedziliśmy zabytki naszej Ojczyzny, a co najważniejsze mogliśmy trochę oderwać się od rzeczywistości i marzyć. A dlaczego? Bo Tofifest to „festiwal dla marzycieli” – bo kino to miejsce w którym otwieramy się na marzenia reżysera, scenarzysty, operatora zobrazowane w dziele filmowym. Wraz z nimi odlatujemy w świat przez nich wymyślony. Na chwilę przenosimy się w inną rzeczywistość. Marzymy na jawie. I właśnie po to jest Tofifest, aby przez tydzień wspólnie pomarzyć w salach kinowych a my mieliśmy taką możliwość.

Mariusz Piotr Bartnicki
Kierownik projektu